W święto św. Jana Apostoła, 27 grudnia, zgodnie z tradycją, w Kościele od XIII wieku, błogosławi się wino na pamiątkę cudownego ocalenia Jana, którego próbowano otruć kubkiem wina.

Apostoł Jan pobłogosławił wino i uwolnił je od trucizny. „Błogosławienie wina jest symbolem tego, aby wszelką truciznę i nienawiść eliminować z serca”. W niektórych polskich parafiach pobłogosławione wino tego dnia jest podawane wiernym do spożycia.

Święty Jan Ewangelista wg El Greco,  wersja z muzeum w Prado.

Z okazji święta św. Jana Apostoła naszym Gościem na blogu jest ks. Darek Bartocha (sdb). Nasz przyjaciel i fan wina, Salezjanin! Poprosiliśmy ks. Darka o „słowo” na temat wina „oczami” Testamentu oraz o jego symbolice biblijnej i znaczeniu w Chrześcijaństwie.

Poniżej prezentujemy szereg Jego wypowiedzi …

„Na pierwszy rzut oka wydaje się, że kiedy mówimy ,,wino” wszyscy rozumiemy to samo. Kiedy jednak popatrzymy na bogate słownictwo biblijne to słowo „wino” które odnajdujemy w tłumaczeniu Pisma Świętego może oznaczać np.:  sam owoc winorośli czyli winogrona, rodzynki lub kawałki rodzynek; to może być również płyn, gęsty lub rzadki, surowy bądź gotowany; to wreszcie napój alkoholowy lub bezalkoholowy, słodki lub kwaśny a nawet ocet.

Pomijam poszukiwania związane z poszerzonym rozumieniem słowa wino np. winny krzew czy winne grono. Dla przykładu „Mały słownik metaforyczny-egzegetyczny Nowego Testamentu” (bp. Kazimierz Romaniuk) podaje, że: winobranie to symbol sądu Bożego (Ap 14,18). Rozpisując się szczegółowo na te tematy powstałby tekst zbyt długi jak na lekturę na internetowym blogu.

Posłużę się więc krótkim tekstem ze „słownika biblijnego” (o. Hugolin Lankammer OFM). „Wino stanowiło w Palestynie codzienny napój (Pwt 8,8; 1 Kor 11,22), było również oznaką dobrobytu (Rdz 49,1 In; Prz 3,10), oraz cennym dobrem, którego należało używać z umiarem (Syr 31,27; 2 Mch 15,39). […] Wino stosowane było w Starym Testamencie do składania ofiar (1 Sm 1,24; Wj 29,40; Pwt 18,4). Posiadało również znaczenie symboliczne, obrazując przyjemność życia (Hi 1,18), a w dziedzinie religijnej – zbawienie, którego Bóg dopełni w czasach ostatecznych (Am 9,14; Iz 25,6).

W Nowym Testamencie ,,nowe wino” symbolizuje czasy mesjańskie w ich końcowym etapie, oznacza ucztę eschatologiczną w niebie. Picie wina przemienionego w Eucharystii w krew Chrystusa, jest rzeczywistym uczestnictwem w Jego męce i śmierci (1 Kor 10,6; 11,17-34)”.

Symboliczne utożsamianie wina z krwią nadało pewne znaczenie w kulcie umarłych. Na Krecie ciała umarłych obmywano gorącym winem. Według opowieści Eneasza wino składane w ofierze podczas konania Didosa zamieniło się w krew. W osobie Dionizosa, boga wina i wyuzdanych uciech, Grecy czcili swoistego wybawiciela (Lysios), który uwalniał ludzi od ich codziennych trosk. […].

Wino jest symbolem radości życia. Ludzie i bogowie (w Biblii chodzi o istoty zbliżone do Boga, czyli o aniołów) rozweselają się winem (Sdz 9, 13). Sam Bóg stworzył wino, ,,które rozwesela serce człowieka” (Ps 104, 15). Umiarkowanie – także w piciu wina – należy, co prawda, do cnot królewskich, nie powinno się jednak odmawiać napoju przynoszącego zapomnienie tym, których ogarnia zwątpienie: ,,Daj sycery skazańcom, a wino zgorzkniałym na duchu” (Prz 31, 4nn). Wino wymieszane z mirrą stawało się narkotykiem, podawano go, aby odurzyć skazańca przed egzekucją. Mirra to gorzka pachnąca żywica uzyskiwana z kory lub pni różnych gatunków drzew, najczęściej – terebintu (pistacja terpentynowa, terpentynowe drzewo, Pistacia terebinthus, zimozielony krzew lub małe drzewo; wys. do 8 m, dziś służy do wyrobu terpentyny). Dodawano ją także do wina, by zapobiec jego zepsuciu (czasami używano żywicy z sosny lub cedru).

Kontynuując poszukiwanie w Biblii śladów związanych z winem, znajdujemy: wybrańcy Boga będą jak olbrzymy, ,,a ich serca uradują się jakby pili wino” (Za 10, 7). Kiedy Pan daje spragnionym nie tylko wody, lecz także wina, i to ,,całkiem bezpłatnie” (Iz 55, 1), to znaczy, że obdarza ich nie tylko życiem, lecz także radością. Wino staje się również symbolem darów duchowych. I tak np. czytamy: mądrość Boska ,,namieszała wina i stół zastawiła” (Prz 9, 2). Przyszła uczta eschatologiczna będzie się odbywać przy użyciu najwyborniejszego i najczystszego wina (Iz 25, 6).

Pierwszy cud, którego Jezus dokonał, polegał na przemianie wody w wino podczas godów weselnych w Kanie Galilejskiej (J 2, 3-10), co miało stanowić aluzję do szczęścia i pełni błogosławieństwa związanego ze zbliżającym się królestwem Bożym.

Przemiana wody w wino.

Biblijna symbolika wina osiąga punkt szczytowy w słowach, które Jezus wypowiedział podczas Ostatniej Wieczerzy, kiedy podał swoim uczniom kielich: ,,Pijcie z niego wszyscy, bo to jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana na odpuszczenie grzechów” (Mt 26, 27n).Miłosierny Samarytanin oliwą i winem zwilżył rany człowieka, który wpadł pomiędzy zbójców […] Oliwie i winu przypisywane są właściwości lecznicze o charakterze nie tylko ziemskim, lecz także nadprzyrodzonym.[…]

Jak w starotestamentowych pieśniach śpiewanych przy winobraniu dochodzi do głosu miłość Boga względem narodu wybranego, tak też wino, podawane w błogosławionym kielichu Eucharystii, staje się symbolem oblubieńczego związku między Chrystusem i Jego Kościołem. Chleb i wino na ołtarzu – to tajemnica zjednoczenia z Chrystusem.